Ομιλία Γενικού Γραμματέα Θρησκευμάτων Γ.Καλαντζή
στην έναρξη της επιστημονικής διημερίδας
«Το Ολοκαύτωμα στη νήσο των Δικαίων. Ιστορία, Εκπαίδευση και Διαπολιτισμικότητα».
1 Φεβρουαρίου 2024
Σεβασμιώτατε, κυρία Αντιδήμαρχε, κύριε Γενικέ Γραμματέα του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ελλάδος, αγαπητά μας παιδιά και κυρίως αγαπητοί εκπαιδευτικοί μας, σας ευχαριστώ που σήμερα είστε εδώ.
Γιατί είμαστε σήμερα εδώ; Είναι μια φυσιολογική ερώτηση. Είμαστε για να τιμήσουμε τη Ζάκυνθο και τους Ζακυνθινούς. Να τιμήσουμε και τους χριστιανούς Ζακυνθινούς και τους Εβραίους Ζακυνθινούς και τους άθεους Ζακυνθινούς. Υποθέτω, όπως σε όλες τις φυσιολογικές κοινωνίες υπάρχουν θρησκευόμενοι, υπάρχουν και μη θρησκευόμενοι. Αλλά τη στιγμή της κρίσης, οι Ζακυνθινοί ανεξάρτητα από άλλες διαφοροποιήσεις που είναι απολύτως φυσιολογικές σε μια κοινωνία, έκαναν μια πράξη μοναδική στην Ευρώπη.
Όμως, είναι γνωστή αυτή η πράξη; Δυστυχώς σε πολλές περιπτώσεις δεν είναι γνωστή ούτε καν στη δική μας χώρα. Οι λόγοι είναι πολλοί και δεν σχετίζονται μόνο με το νησί της Ζακύνθου και τη διαχείριση της τοπικής ιστορίας που είναι ένα διαρκές πρόβλημα για το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, αλλά και με την αναμενόμενη αδιαφορία που αποκτά κάποιος για το παρελθόν όσο απομακρύνεται από τα γεγονότα.
Έχει ένα νόημα να θυμόμαστε τα γεγονότα; Προφανώς έχει. Διότι όσο και αν είναι κοινότοπο, εξακολουθεί να είναι αληθές ότι ξεχνώντας τι έχει γίνει, διατρέχεις σοβαρούς κινδύνους να ξαναζήσεις αυτό που έχει γίνει.
Μιλώντας γι’ αυτό που έχει γίνει ας θυμηθούμε ότι η Ελλάδα στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο έχασε το 10% περίπου του πληθυσμού της, μεταξύ αυτών και το 86% των Ελλήνων Εβραίων. Είμαστε η μοναδική περίπτωση που γνώρισε τριπλή κατοχή από τους Γερμανούς, τους Ιταλούς και τους Βούλγαρους. Σχεδόν το 100% των υποδομών της καταστράφηκε και γνώρισε την τρομερή πείνα του 1941. Και όμως παρά τα όσα έγιναν τότε, λίγα χρόνια πριν ένα νεοναζιστικό κόμμα ήταν η τρίτη πολιτική δύναμη στη Βουλή.
Όταν αυτό το κόμμα ήταν στην ελληνική Βουλή, προσπάθησε να εντάξει στο δημόσιο λόγο και την άρνηση του Ολοκαυτώματος. Θυμάμαι μια ερώτηση του τότε βουλευτή Λαγού που σήμερα «κοσμεί» τις ελληνικές φυλακές. Εγκαλούσε το Υπουργείο Παιδείας με το ερώτημα γιατί να διδάσκεται το Ολοκαύτωμα των Εβραίων στα ελληνικά σχολεία. Προσέξτε πόσο ενδιαφέρουσα είναι η αντίθεση. Οι Έλληνες από τη μια πλευρά, οι Εβραίοι από την άλλη. Ο χώρος για τους Έλληνες Εβραίους που υπήρχε; Πουθενά. Αυτή είναι ακριβώς η αντίληψη που ήθελε να καλλιεργήσει όχι μόνο η Χρυσή Αυγή, αλλά και οι συνοδοιπόροι της, μερικοί εκ των οποίων σήμερα είναι στη Βουλή με άλλο όνομα, αλλά με την ίδια ιδεολογία.
Ένα άλλο επιφανές στέλεχος της Χρυσής Αυτής που κι αυτό «κοσμεί» τις ελληνικές φυλακές σήμερα, ο Χρήστος Παππάς, όταν υπεγράφη η αμυντική συμφωνία μεταξύ Ελλάδος και Ισραήλ αφού αγόρευσε περιπαθώς εναντίον του κράτους του Ισραήλ, του κράτους-δολοφόνου κλπ, κατέληξε ότι από αρχής κόσμου ο Ελληνισμός, η Ορθοδοξία και ο Ιουδαϊσμός είναι φύσει αντίθετα. Μας προέκυψε και θεολόγος ο κ. Παππάς!
Αυτό το δηλητήριο δεν σταμάτησε με τη διάλυση της Χρυσής Αυγής. Δεν γνωρίζω πόσοι από εσάς έχει τύχει να δείτε μια τρομερή και φοβερή εφημερίδα που λέγεται «Μακελειό». Ο λόγος αυτής της εφημερίδας, που δεν αφορά βέβαια μόνο τον ελληνικό εβραϊσμό αλλά γενικότερα την ελληνική κοινωνία, είναι ένας λόγος ο οποίος έχει έναν κύριο στόχο. Την απονομιμοποίηση της δημοκρατίας, την απονομιμοποίηση του κοινοβουλευτισμού. Και που οδηγούν αυτά; Σε γνωστά αποτελέσματα. Τα ζήσαμε την περίοδο 1967 - 1974. Η Κύπρος τα ζει ακόμα με το 40% του νησιού να βρίσκεται υπό τουρκική κατοχή.
Με αυτό το παρελθόν, πώς είναι δυνατόν αυτή η χώρα να ανέχεται αυτές τις αντιλήψεις, αυτές τις ιδεολογίες; Πώς είναι δυνατόν να ανέχεται αυτό το δηλητήριο;
Γι’ αυτό έχει μεγάλη σημασία τι διδάσκουμε στα σχολεία.
Γι’ αυτό έχει μεγάλη σημασία η διοργάνωση τέτοιων επιστημονικών ημερίδων για να γνωρίζουμε το παρελθόν μας.
Γι’ αυτό έχει ακόμα μεγαλύτερη σημασία η ύπαρξη μνημείων. Τιμούμε αυτούς που έκαναν τη σωστή πράξη στο σωστό χρόνο.
Υπάρχει αντισημιτισμός στην Ελλάδα; Και θέτω αυτό το ερώτημα γιατί η ενασχόληση, η εκπαίδευση σχετικά με το Ολοκαύτωμα δεν έχει μόνο την πλευρά του ιστορικού γεγονότος, έχει και την πλευρά της μελέτης των αιτιών του, δηλαδή του αντισημιτισμού, και αν αυτές υφίστανται σήμερα ή όχι και στην Ευρώπη και στον κόσμο και στη δική μας χώρα βέβαια.
Η απάντηση είναι σαφέστατη. Ναι, υπάρχει αντισημιτισμός. Είτε με την ακραία χυδαία μορφή του, όπως η περίπτωση της εφημερίδας «Μακελειό», είτε με μια άλλη μορφή που έρχεται ύπουλα πίσω από τις λέξεις. Με υπονοούμενα. Με ένα δήθεν αθώο ανέκδοτο. Με μια μικρή διαφοροποίηση στο λόγο. Μερικές φορές έρχεται και με άλλους τρόπους ακόμα πιο δύσκολο να τους εντοπίσει κάποιος. Αλλά τελικά είναι εδώ και η ιδεολογία του αντισημιτισμού χύνει το δηλητήριό της.
Νομίζω ότι είναι σαφές σε όποιον έχει μελετήσει έστω και λίγο το ζήτημα του αντισημιτισμού, ότι δεν είναι κάτι που αφορά και τελειώνει στους Εβραίους. Γιατί ο αντισημιτισμός είναι μια ιδεολογία η οποία από την φύση της στοχεύει στην ολότητα της κοινωνίας. Και όπως έχει αποδείξει η εμπειρία, αποτελεί δομικό στοιχείο ακραίων ιδεολογιών που απεχθάνονται πρώτα και κύρια τη δημοκρατία και τον πολιτισμό και τις αξίες του, όπως σήμερα εμείς τις αντιλαμβανόμαστε. Απεχθάνεται και θέλει να καταστρέψει ακριβώς αυτές τις υψηλές αξίες για τις οποίες έχει χυθεί πολύ αίμα σε αυτή τη χώρα.
Θα ήθελα σήμερα, απευθύνοντας χαιρετισμό όπως τον απηύθυνα στον Σεβασμιώτατο, να τον απευθύνω και στον Περιφερειακό Διευθυντή Εκπαίδευσης Ιονίων Νήσων ο οποίος απουσιάζει. Προφανώς θεώρησε ότι η σημερινή ημερίδα είναι ένα γεγονός μικρής σημασίας. Ίσως να θεωρεί ότι το να τιμήσεις τη Ζάκυνθο και την ιστορία της δεν έχει ιδιαίτερη αξία. Προφανώς έχει κάποια άλλη ενασχόληση που είναι πάρα πολύ σοβαρότερη. Και αυτό βεβαίως είναι απολύτως αποδεκτό.
Όπως επίσης θα ήθελα πάρα πολύ να χαιρετίσω και τον τοπικό αντιπεριφερειάρχη. Και αυτός υποθέτω θα έχει μια πάρα πολύ σοβαρή ενασχόληση ώστε η απόδοση τιμής στο παρελθόν αυτού του νησιού να μην τον συγκινεί, όπως συγκινεί εσάς. Λογικό, αναμενόμενο εκ μέρους του. Προφανώς και έχει κάθε δικαίωμα να το πράξει, αλλά επίσης έχει και την ευθύνη αυτής της πράξης.
Κλείνοντας, επειδή μίλησα για τον αντισημιτισμό που εκδηλώνεται με διάφορους τρόπους που κάποιες φορές δεν τους καταλαβαίνεις ή τους καταλαβαίνεις λίγο αργότερα να πω μια πολύ μικρή ιστορία. Όταν μετακινείται ένας Γενικός Γραμματέας Θρησκευμάτων ή ένας Γενικός Γραμματέας Ενέργειας ή ένας Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Εσωτερικών, όπως καταλαβαίνετε, το υπουργείο δεν διαθέτει τρόπους μετακίνησης σε όλη την Ελλάδα. Γίνεται μια συνεννόηση κάθε φορά με την τοπική αρχή. Συνήθως με την περιφέρεια. Και συνήθως διατίθεται κάποιου είδους μέσο και γίνονται αυτές οι μετακινήσεις. Υπηρετώ σ’ αυτή τη θέση πολλά χρόνια. Είναι η πρώτη φορά που η απάντηση ενός Αντιπεριφερειάρχη προς το γραφείο μου για το θέμα της μετακίνησης ήταν η εξής: «Δεν μετέχουμε σε αυτή την εκδήλωση και δεν σας μετακινούμε». Πολύ ωραία φράση! Τι καταλαβαίνεις πίσω από αυτές τις φράσεις; Δηλαδή αν ήταν μια άλλη εκδήλωση θα μετακινούνταν ο Γενικός γραμματέας, όπως γίνεται συνήθως; Επειδή είναι αυτή η συγκεκριμένη εκδήλωση δεν θα μετακινηθεί; Πολύ ωραία, θα πάρουμε ταξί. Εσύ όμως που το είπες έχεις συνειδητοποιήσει τι είπες; Έχεις καταλάβει τι είπες; Έχεις καταλάβει τι μήνυμα έχεις δώσει σε όλους εμάς; Εσύ που λες στον διευθυντή Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης «μην την κάνεις την ημερίδα τώρα. Άσε να περάσει ένας χρόνος. Άσε να περάσουν μερικοί μήνες». Και αγνοείς ότι η 27η Ιανουαρίου είναι η μέρα που η Ελληνική Βουλή, όχι ο «παγκόσμιος σιωνισμός», ο «μασονισμός» ή όποιος άλλος, αλλά η Ελληνική Βουλή έχει θεσμοθετήσει να είναι η Ημέρα Μνήμης των Ελλήνων Εβραίων, Ηρώων και Μαρτύρων του Ολοκαυτώματος. Το γνωρίζεις; Το αγνοείς; Εάν το αγνοείς και κάθεσαι σ’ αυτή την καρέκλα, έχεις εσύ πρόβλημα, όχι ο Διευθυντής που κάνει την εκδήλωση.
Ευχαριστώ θερμά όσους βρίσκεστε σήμερα εδώ, γιατί καταλαβαίνω ότι είναι μια επιλογή, δεν είναι μια υποχρέωση. Και αυτή την επιλογή έκαναν κάποιοι πριν πολλά χρόνια εδώ σε αυτό το τιμημένο νησί, που μας δίνει εμάς σήμερα τη δυνατότητα να είμαστε υπερήφανοι όχι μόνο σε επίπεδο Ζακύνθου, αλλά σε επίπεδο χώρας.
Σας ευχαριστώ θερμά.